Transport ponadgabarytowy to dziedzina transportu, która rozwija się głównie wraz ze wzrostem inwestycji oraz gospodarki. Przewóz odbywa się najczęściej nocą– w godzinach pomiędzy 22 a 6 rano. Przygotowanie transportu odbywającego się w ciągu jednej nocy transportu (samego przejazdu) zajmuje czasami parę tygodni, a przy bardziej skomplikowanych projektach nawet kilka miesięcy. Już na samym wstępie czyli podczas przygotowania oferty na przewóz należy zwracać uwagę na wiele czynników, które w późniejszym okresie – realizacji (oczywiście po zaakceptowaniu oferty przez Klienta;)) mogą zaważyć na jak najmniej kłopotliwym przebiegu transportu. Z życia wiemy, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkich problemów jakie mogą wystąpić podczas realizacji projektu (np. niespodziewane roboty drogowe, wypadek na drodze czy awaria sprzętu). Nauczeni doświadczeniem starajmy się przewidywać sytuacje, na które możemy się wcześniej przygotować.

Ładunek – co to jest?

Definicja ładunku rozpoczyna się w momencie nadania towaru przez nadawcę do chwili dostarczenia go do odbiorcy.  Określa ona bowiem wszystkie towary  transportowane z punktu A do punktu B przy użyciu środków transportu. Ładunek nie może powodować przekroczenia dopuszczalnej ładowności pojazdu lub dopuszczalnej masy całkowitej. Powinien on być umieszczony w taki sposób, aby kierowanie pojazdem nie było utrudnione, dopuszczalne naciski osi pojazdu na daną kategorię drogi nie zostały przekroczone a stateczność pojazdu nie została naruszona [Ustawa z dnia 20/06/1997r. – Prawo o ruchu drogowym].

Definicję samego ładunku przypomnieliśmy sobie – teraz możemy przejść do zasadniczego pytania w tym artykule czym w takim razie jest gabaryt bądź jak można również nazwać ładunek ponadgabarytowy / ładunek nienormatywny / ponadnormatywny. Otóż ładunek nienormatywny to ładunek, który swoimi wymiarami (gabarytami;)) i/lub tonażem przekracza dopuszczalne i/lub maksymalne parametry standardowego zestawu.

Definicja pojazdu nienormatywnego oraz pilota

W Polsce jednym z aktów prawnych definiującym zagadnienia transportu nienormatywnego jest Ustawa z dnia 20/06/1997r. Prawo o ruchu drogowym. Dwie najważniejsze definicje jakie należałoby sobie przypomnieć to definicja pojazdu nienormatywnego oraz pilota:

• pojazd nienormatywny – jest to pojazd, którego naciski na oś, wymiary bądź waga wraz z ładunkiem i/lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych dla danej kategorii drogi;
• pilot – to osoba odpowiedzialna za zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz minimalizację utrudnień w czasie przejazdu pojazdu nienormatywnego.

Zezwolenia – kiedy są nam potrzebne?

Kiedy wymiary przekraczają dopuszczalne wartości transport jest dozwolony tylko pod warunkiem uzyskania zezwolenia odpowiedniej kategorii. W Polsce wyróżniamy siedem kategorii zezwoleń wydawanych przez:

• Zarządców właściwych dla danej drogi,
• Starostów,
• Naczelników Urzędu Celnego,
• oddziały Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (w skrócie: GDDKiA).

Szczegółowe wymiary pojazdów nienormatywnych, rodzaje dróg po których mogą się poruszać oraz terminy ważności i opłat za zezwolenia przedstawia poniższa tabela:

Przykładowo: zespół pojazdów o skrętnych osiach o wymiarach: 25m długości, 3,4m szerokości, 4 m wysokości, waga 40 t będzie poruszał się po drogach publicznych – w tym przypadku wystarczające będzie zezwolenie kategorii IV.  Jednakże w przypadku zmiany jednego parametru – na przykład szerokości na 3,5m zezwolenie kategorii IV będzie niewystarczające. W takiej sytuacji należy złożyć wniosek o otrzymanie zezwolenia kategorii VII na przejazd jednokrotny bądź wielokrotny.

Mamy zezwolenie – co dalej?

Oprócz zezwolenia odpowiedniej kategorii należy również zadbać o prawidłowe oznaczenie ładunku. W przypadku ładunku, który wystaje z przodu bądź z lewej i/lub prawej krawędzi pojazdu powinien on zostać oznaczony:

• pomarańczową chorągiewką;
• dwoma białymi i czerwonymi pasami umieszczonymi przy najbardziej wystającej krawędzi.

Ładunek wystający z przodu pojazdu w przypadku niewystarczającej widoczności musi być oświetlony dodatkowo światłem barwy białej. Ładunki wystające poza boczne krawędzie pojazdu należy oświetlać:

• światłem odblaskowym barwy białej skierowanym do przodu;
• światłem odblaskowym barwy czerwonej skierowanym do tyłu.

Ładunek wystający z tyłu pojazdu powinien być oznaczony pasami białymi i czerwonymi umieszczonymi bezpośrednio na ładunku bądź na tarczy (tzw. gabarytówce).

Pilotaż pojazdów nienormatywnych

Jeśli kiedykolwiek zdarzyło się Wam obserwować przejazd pojazdu nienormatywnego mogliście zauważyć pojazdy towarzyszące, które spełniają rolę określoną w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 23/05/2012 w sprawie pilotowania pojazdów nienormatywnych.

Pilotowanie jest to bowiem zespół czynności wykonywanych na drodze przez pilota, który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego w czasie przejazdu pojazdu ponadgabarytowego.

Pojazd nienormatywny przekraczający co najmniej jedną z następujących wielkości:

• 23 x 3,2 x 4,5m; 60t

powinien być pilotowany przez jeden pojazd, w przypadku przekroczenia przynajmniej jednej z wartości:

• 30 x 3,6 x 4,7m; 80t

pojazd nienormatywny powinien być pilotowany przez dwa pojazdy pilotujące. Pojazdy nienormatywne poruszające się w kolumnie powinny być pilotowane przy użyciu dwóch aut jadących na początku i końcu.

Pojazd, który ma wykonywać pilotaż powinien posiadać na wyposażeniu:

• tablicę oznakowania pojazdu wykonującego pilotowania,
• dwa światła błyskowe barwy żółtej,
• środki bezpośredniej łączności radiowej z pojazdami nienormatywnymi,
• urządzenia nagłaśniające.

Z definicji określonej poprzez wyżej wymienione Rozporządzenie do obowiązków pilota należy:

• kierowanie ruchem drogowym,
• podejmowanie decyzji o wstrzymaniu pilotowania w razie powstania ważnego utrudnienia w ruchu drogowym bądź zagrożenia jego bezpieczeństwa,
• sprawowanie bezpośredniego nadzoru nad przejazdem pojazdem.

Pilot jest to osoba, która jest często oczami kierowcy.

Mając na uwadze wyżej wymieniony przykład pojazdu o wymiarach: 25 x 3,5 x 4m; 40t musi być on pilotowany przez jednego pilota (przekroczenie: długości oraz szerokości)  a transport powinien odbywać się w godzinach wyznaczonych przez zezwolenie.