Nie można planować i organizować transportów bez uwzględnienia czasu pracy kierowcy. W dzisiejszym artykule przybliżymy wam sposób wyliczania czasu pracy kierowcy. 

Czas pracy kierowcy w przypadku DMC do 3,5T

Analizując przepisy prawne da się zauważyć, że czas pracy kierowców pojazdów o DMC poniżej 3,5t nie jest zbyt restrykcyjnie ograniczany i bardziej wynika z ograniczeń nakładanych przez Prawo Pracy dla pracowników. Dlatego w praktyce kierowcy busów są traktowani jak normalni pracownicy, a czas prowadzenia pojazdu traktuje się tak samo jak pracę księgowej czy nauczyciela. Idąc dalej tym tokiem, wg Prawa Pracy minimalny dzienny odpoczynek to 11 godzin i odpowiednio 35 godzin tygodniowo. Czyli sugerując się tymi normami kierowca busa może prowadzić auto maksymalnie 13 godzin dziennie. Jednak jak wiemy teoria swoje, a praktyka swoje… Tym bardziej, że w przeciwieństwie do pojazdów powyżej 3,5T nie ma możliwości kontroli tych przepisów. 1200 kilometrów ze Szczecina do Londynu w 24h? Dla kierowcy busa to żaden problem!

Czas pracy kierowcy w przypadku DMC powyżej 3,5T

O ile kwestia czasu pracy kierowy w przypadku pojazdów o DMC do 3,5T jest prosta i zrozumiała, tak schody zaczynają się przy pojazdach o DMC powyżej 3,5T. Wiąże się to z koniecznością montowania w tych autach tachografów. Czym jest tachograf i jaką pełni funkcję? 

Tachograf (gr. tachos – prędkość + grapho – pisać) – urządzenie pomiarowe, łączące w sobie kilka funkcji, w tym prędkościomierza i zegara. Tachograf rejestruje w funkcji czasu: przejechaną przez pojazd drogę, jego chwilową prędkość oraz aktywność kierowcy, czyli okresy jego jazdy, innej pracy, dyżuru ( oczekiwania ) i odpoczynku. Niektóre tachografy posiadają możliwość rejestracji innych parametrów np. obrotów silnika.

Na początku trzeba wyjaśnić dwa zagadnienia, którymi będziemy się posługiwać w tym artykule: czas jazdy oraz czas pracy kierowcy.

Czas jazdy dziennej jest to suma okresów prowadzenia pojazdu między odpoczynkami dziennymi lub pomiędzy okresem dziennym i tygodniowym.

Czas pracy kierowcy jest to suma okresów prowadzenia pojazdu, a także czas spędzony na załadunku, rozładunku oraz przymusowych postojach.

Na poniższej grafice przedstawiamy sytuację, gdzie czas jazdy dziennej wynosi 9 godzin i składa się z trzech odcinków 3 godzinnych. Generalnie sumę 9 godzin można uzyskać na wiele sposobów (zachowując odpowiednie przerwy pomiędzy nimi, o czym za chwilę) np.  4,5h + 4,5h,  3h + 2,5h + , itd.  Odcinki jazdy w ciągu analizowanego okresu, mogą być różnej długości w zależności od potrzeb i warunków drogowych.

Maksymalny dzienny czas prowadzenia pojazdu (liczony między odpoczynkami dobowymi)

Jak już wspomnieliśmy, standardowo łączny czas prowadzenia pojazdu wynosi maksymalnie 9 godzin, jednak są odstępstwa od tej reguły. W wyjątkowych przypadkach, gdy warunki wymagają wydłużenia łącznego czasu jazdy dziennej powyżej 9 godzin, można to zrobić bez narażania się na konsekwencje. Dwukrotnie w tygodniu kalendarzowym (od poniedziałku do niedzieli) czas prowadzenia pojazdu może zostać wydłużony do 10 godzin. Należy jednak świadomie analizować każdy dzień, gdyż jako wydłużenie czasu jazdy dziennej ponad 9 godzin jest zarówno wydłużenie o 1 minutę (czyli 9h:01m jazdy), jak i o całą godzinę (czyli 10h:00m czasu jazdy).

Maksymalny czas prowadzenia pojazdu bez przerwy (liczony między prawidłowymi przerwami 45 min lub odpoczynkami dziennymi)

Maksymalny czas jazdy ciągłej, czyli jazdy bez przerwy (prawidłowej), nie może przekroczyć 4,5 godziny. Przed dalszą jazdą  kierowca musi odbyć przerwę. Co istotne – sumujemy wszystkie zdarzenia jazdy zarejestrowane na tachografie. W trakcie okresów jazdy mogą pojawiać się krótkie postoje, ale jeśli nie są one prawidłowymi przerwami (45 lub odpowiednio 15 i 30 minut), wówczas nie uznajemy ich jako czas jazdy, ani jako przerwy.

Przerwa 45 minutowa może zostać odebrana przez kierowcę na dwa różne sposoby:

1. Odebranie jej w całości po 4,5-godzinnym okresie prowadzenia pojazdu.

2. Rozbicie odpowiednio na pierwszą – minimum 15 minut, a po niej drugą –  minimum 30 minut. Bardzo ważna w tym przypadku jest kolejność! O ile pierwsza część ma wynosić co najmniej 15 minut (czyli również 20, 30 i nawet 40 minut), to druga część ma wynosi minimum 30 minut (czyli 30 lub więcej). Nieprawidłowa kolejność realizacji poszczególnych części tej przerwy spowoduje uznanie naruszenia zbyt długiej jazdy ciągłej bez wymaganej przerwy. Jest to jedno z najdrożej wycenianych naruszeń, dlatego bardzo ważne jest szczególne zwracanie uwagi na prawidłową długość trwania tych przerw. Pierwszą przerwę 15 minutową można odebrać już po 1 minucie jazdy, natomiast drugą 30-to minutową przerwę najpóźniej po 4,5 godzinnym prowadzeniu pojazdu.

Przy okazji ustalania przerw w jeździe ciągłej warto wziąć pod uwagę wymaganą polskimi przepisami przerwę po 6 godzinach pracy (czyli sumy czasów jazdy i innej pracy). Wymiar tej przerwy zależy od przewidywanego wymiary czasu pracy na danych dzień. Jeśli planujemy pracować powyżej 9 godzin w danym dniu to przerwa ma wynosić 45 minut i ma być wykonana najpóźniej po szóstej godzinie pracy. Jest ona zamienna z w/w przerwą w czasie jazdy, co oznacza, że jeśli została wykonana wcześniej przerwa w czasie jazdy to już nie trzeba odbierać przerwy w pracy.

Odpoczynek dzienny 

Każdego dnia oprócz wcześniej wspomnianych przerw przychodzi czas na dłuższy odpoczynek (zwany odpoczynkiem dziennym). Według przepisów odpoczynek musi trwać minimum 11 godzin w ciągu doby. Odpoczynek regularny oprócz tego, że musi w całości trwać nieprzerwanie 11 godzin, aby został prawidłowo zaliczony musi się zakończyć przed końcem 24 godzin od rozpoczęcia pracy po poprzednim odpoczynku. Dla odpoczynków regularnych wymiar pozostałych aktywności w ciągu dnia nie może przekroczyć 13 godzin – jest to czas pracy kierowcy. Jednak jak w przypadku wydłużenia czasu prowadzenia pojazdu, tak i tutaj jest możliwość skrócenia odpoczynku nawet do 9 godzin. Należy pamiętać, że skrócić czas odpoczynku w ten sposób możemy 3 razy po każdym odpoczynku tygodniowym. W przypadku podwój obsady (2 kierowców) odpoczynek trwający 9 godzin jest standardowym odpoczynkiem dziennym.

Skrócenie czasu odpoczynku dziennego (do 9 godzin) skutkuje wydłużeniem czasu pracy, dzięki temu na inne czynności mamy do wykorzystania 15 godzin.

Odpoczynek dzienny dzielony

Jest jeszcze inna – szczególna sytuacja – na odebranie odpoczynku dziennego. W przepisach, nazwana jako odpoczynek dzielony. Polega to na podzielenie odpoczynku na 2 części, pierwszej trwającej nieprzerwanie minimum 3 godziny oraz drugiej trwającej nieprzerwanie minimum 9 godzin. Sposób ten uważany jest za normalny odpoczynek i ma żadnych limitów. Szczególnie przydatny w przypadku przymusowych postojów np. gdy kierowca przyjedzie na załadunek, a towar będzie gotowy dopiero za kilka godzin.

Tygodniowy oraz dwutygodniowy czas jazdy

Tygodniowy czas jazdy (od poniedziałku do niedzieli) – maksymalnie 56 godzin
.
Dwutygodniowy czas jazdy (od poniedziałku do niedzieli) – maksymalnie 90 godzin.