Odprawa celna jest jednym z elementów międzynarodowego przepływu towarów. Zarówno importer, jak i eksporter mogą podlegać ściśle określonym procedurom celnym. Wyjaśniamy wszystko, co powinieneś wiedzieć na temat odprawy celnej.

Przedsiębiorca, a także przedstawiciel firmy transportowej i spedycyjnej muszą mieć świadomość, że odprawa celna może obejmować wszystkie kanały transportu międzynarodowego. Taka procedura dotyczy nie tylko transportu lądowego, ale i morskiego oraz lotniczego.

Czym jest odprawa celna i na czym polega?

Pod terminem „odprawa celna” kryją się po prostu wszystkie czynności przewidziane zasadami postępowania celnego. Jest ono związane z przejęciem określonego towaru podlegającego odprawie celnej przez granicę celną konkretnego kraju lub wspólnego obszaru celnego (np. Unia Europejska). Kontrola celna jest konieczna, aby z jednej strony sprawdzić towar zadeklarowany do odprawy, a z drugiej – zabezpieczyć międzynarodowy obrót towarem zgodnie z obowiązującymi przepisami i umowami zawartymi między państwami. Warto podkreślić, że kontrola celna może obejmować cały przewożony towar lub tylko jego część.

Kiedy wykonuje się odprawę celną?

Głównym aktem prawnym, na którym opiera się Polska w przypadku handlu z krajem pozawspólnotowym (nienależącym do Unii Europejskiej), jest Unijny Kodeks Celny obowiązujący od 1 maja 2016 roku, a powstały w wyniku rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 roku. Według niego odprawa celna jest dokonywana zarówno przy wywozie towaru do kraju spoza Unii Europejskiej, jak i przy wwożeniu ładunku z takich państw. Odprawa celna jest także wykonywana w przypadku międzynarodowego obrotu towarami z państwami, które co prawda należą do Unii Europejskiej, ale nie stosują dyrektyw podatkowych (np. Wyspy Kanaryjskie).

Rodzaje odprawy celnej

Wyróżnia się różne rodzaje odprawy celnej:

• czasową (warunkową) – ma miejsce, gdy po pewnym czasie towar wraca za granicę celną (np. wysyłka towaru na targi);
• ostateczną – towar zostaje odprawiony i nie jest już wysyłany poza granicę celną;
• odroczoną – ma miejsce wtedy, gdy dany urząd celny nie jest w stanie dokonać właściwej kontroli z powodu braku odpowiednich technik, dlatego kontrolę przejmuje inny urząd celny.

Można jeszcze wyróżnić rodzaje odprawy celnej ze względu na stopień dokładności:

• Odprawa uproszczona – jak sama nazwa wskazuje mamy tu do czynienia z procedurą przyspieszającą i ułatwiająca odprawę celną. Mogą z niej korzystać firmy, które służby celne uznają za godne zaufania (korzyść także wizerunkowa), a także odprawiające towary niereglamentowane. Odprawa uproszczona ma dwie wersje. Pierwsza i najczęściej stosowana to procedura na miejscu – w magazynie lub siedzibie firmy, nie trzeba przedstawiać towaru w urzędzie celnym. Druga polega na przedstawieniu niekompletnego zgłoszenia celnego, stosowana jest w wyjątkowych sytuacjach.
• Odprawa zwykła – stosowane są w niej wszystkie procedury celne, należy przedstawić komplet dokumentów wraz z towarem.

Odprawa celna – jak jest realizowana?

Dokładny przebieg odprawy celnej zależy od jej rodzaju i ładunku, a także od tego, czy mamy do czynienia z importem czy eksportem. W przypadku tego pierwszego odprawa celna polega na sporządzeniu zgłoszenia celnego, dołączenia wymaganej dokumentacji i uregulowanie należności celnych oraz podatkowych. Zgłoszenie celne dokonywane jest w formie elektronicznej (system CELINA) lub na formularzu papierowym (SAD). W pierwszym przypadku konieczna jest rejestracja na Platformie Usług Elektronicznych Służby Celnej i uzyskanie numeru EORI.

Również przy eksporcie można wykorzystać kanał elektroniczny i tradycyjny. Formalności są jednak dużo prostsze. Przy odprawie eksportowej otrzymuje się urzędowe potwierdzenie wywozu towaru. Jest ono podstawą do zastosowania zerowej stawki VAT. Przy eksporcie nie występują też żadne opłaty celne.

Jakie dokumenty są potrzebne przy odprawie celnej?

W przypadku eksportu, jak i importu potrzebna będzie faktura potwierdzająca wartość zgłaszanego towaru, może być wymagana także specyfikacja towarów lub lista towarowa, a także zezwolenie, certyfikat CE wystawiony przez producenta (import), inne dokumenty wymagane na podstawie odrębnych przepisów w stosunku do danego towaru (np. świadectwo weterynaryjne), list przewozowy, dane podmiotu dokonującego załadunku i wyładunku, miejsce pochodzenia i przeznaczenia, pozwolenie na import itp.

Agencja celna – czym się zajmuje?

Na koniec należy jeszcze wspomnieć o takich podmiotach jak agencje celne. Nie wolno ich mylić z Urzędami Celnymi. Agencja celna zatrudnia agenta celnego, a Urząd Celny – celnika. Agencja pośredniczy w kontaktach przedsiębiorcy ze służbami celnymi i udziela mu wszelkiej pomocy związanej z odprawą celną towarów. Agencja celna przygotowuje dokumenty do odprawy, deklaracje podatków akcyzowych, oblicza kwoty należności przewozowych i dokonuje zgłoszeń celnych. Dodatkowo może również magazynować towar, zajmować się jego przeładunkiem, logistyką, spedycją, a czasami również międzynarodowym transportem.

Z odprawą celna ma do czynienia przedsiębiorca, który zajmuje się eksportem lub importem towarów poza obszar Wspólnoty Europejskiej. Zważywszy na to, że polska międzynarodowa wymiana handlowa nieustannie rośnie, coraz więcej firm musi mierzyć się z procedurami celnymi.

Przygotowaliśmy dla Ciebie krótki poradnik, jak zmierzyć się procedurą celną krok po kroku.

Całą procedurę celna można podzielić na kilka etapów. Bardzo ważny jest etap gromadzenia odpowiednich dokumentów. Wszelkie błędy i niedopatrzenia mogą bowiem wydłużyć całą procedurę.

Kiedy obowiązuje odprawa celna przy eksporcie?

Jako eksporter nie zawsze musisz zgłaszać towar do oclenia. Na terenie Unii Europejskiej obowiązuje swobodny przepływ towarów. Państwa członkowskie obowiązuje wspólny unijny obszar celny. To oznacza, że można przewozić ładunki bez dodatkowych formalności i procedur. Jeśli jednak zamierzamy wywieźć towar poza obszar Unii Europejskiej, będziemy musieli dokonać odprawy celnej eksportowej.

Formalności przed odprawą

Część formalności trzeba wykonać jeszcze przed odprawą celną. Przede wszystkim trzeba uzyskać numer EORI (Wspólnotowy System Rejestracji i Identyfikacji Podmiotów Gospodarczych). Uzyskuje się go na platformie usług elektronicznych PUESC. W Polsce numer EORI tworzy się na podstawie numeru NIP. Bez EORI nie można dokonać odprawy celnej. Trzeba się również upewnić, czy kraj, do którego zamierzamy wyeksportować dany towar, nie ma w stosunku do niego żadnych restrykcji.

Przygotowanie dokumentów do odprawy

W kolejnym kroku należy przygotować wszystkie niezbędne do eksportu dokumenty. Jeśli wysyłamy towar powyżej 1000 kg netto lub o wartości powyżej 1000 euro, trzeba będzie odbyć odprawę indywidualną. W pozostałych przypadkach wykonywana jest odprawa zbiorcza ładunku.

Wróćmy jednak do dokumentów. Należy przygotować oryginał faktury najlepiej w trzech egzemplarzach. Jeśli ten dokument nie jest w języku polskim, należy go przetłumaczyć. Trzeba jeszcze przygotować oświadczenie eksportera, że wysyłane towary nie mają znaczenia strategicznego zgodnie z Ustawą z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Dz. U. Nr 119 z 28 grudnia 2000 r. z późniejszymi zmianami). Natomiast do odprawy zbiorczej wystarczy faktura proforma (nie wszystkie kraje ją akceptują) i oświadczenie eksportera.

Jeśli istnieje ku temu podstawa, dołączamy Oświadczenie o zamiarze ubiegania się o zwrot podatku VAT. Niektóre kraje wymagają świadectwa pochodzenia towaru. Niekiedy potrzebna jest także świadectwo EUR1, jeśli chcemy potwierdzić preferencyjne pochodzenie towaru, które umożliwi zastosowanie obniżonej stawki celnej w kraju docelowym (przy eksporcie do Turcji stosuje się dokument ATR). Jeśli eksportujemy rośliny lub produkty roślinne, należy przygotować jeszcze świadectwo fitosanitarne, a przy eksporcie mięsa – świadectwo weterynaryjne. Gdy towar powróci (np. wysyłany na targi), trzeba wypełnić dokument INF3.

Gdzie przeprowadzać odprawę celną?

Odprawa celna dokonywana jest zgodnie z lokalizacją siedziby firmy eksportera. Może być również prowadzona w miejscu załadunku towaru. Ma to miejsce w przypadku odprawy uproszczonej.

Przebieg odprawy celnej

Przebieg procedury celnej wygląda następująco. Najpierw należy dokonać elektronicznego zgłoszenia celnego towarów w systemie teleinformatycznym ECS (System Kontroli Eksportu) – komunikat IE515. To system Unii Europejskiej, z którego korzystają wszystkie Urzędy Celne Wspólnoty. Należy go używać obowiązkowo od 2009 roku. Papierowy formularz SAD może być stosowany w przypadku awarii systemu elektronicznego.

Eksporter otrzyma dokument o nazwie Poświadczone Zgłoszenie Celne (PZC), gdzie znajduje się data i czas przyjęcia zgłoszenia celnego. Tam również pojawia się informacja o nadaniu numeru odprawy celnej (OGL). W systemie teleinformatycznym dokonywane jest zwolnienie towarów po kontroli do procedury wywozu. Tworzony jest dokument EAD (IE529) i pojawia się informacja o zakończeniu odprawy celnej.

Następnie jest udzielana przez Urząd Celny zgoda na opuszczenie przez towar obszaru Polski. Gdy towar fizycznie wyjedzie, w systemie zamykany jest eksport przez Urząd Celny. Generowany jest dokument IE599, który potwierdza wywóz towaru z Unii Europejskiej. Ten dokument należy dołączyć do rozliczenia podatku VAT.

W ten oto sposób dotarliśmy do końca procesu odprawy celnej przy wywożeniu towaru za granicę. Teraz wystarczy go tylko bezpiecznie dostarczyć do miejsca docelowego. Szerokości!